De historie van Panhuijsen
van A tot Zo
Deze rapportage is bedoeld om het ontstaan en de ontwikkeling van het bedrijf Panhuijsen Verpakking BV toe te lichten. Het bedrijf heeft zich vanaf de oprichting bezig gehouden met allerlei soorten verpakkingsmaterialen. Ook andere producten zijn kortere of langere tijd van belang geweest, maar het hoofdaccent heeft steeds gelegen bij de handel en verkoop van verpakkingsartikelen.
De nadruk van deze rapportage ligt op de herkomst en oprichting van het familiebedrijf en de oudste ontwikkelingslijnen. Daarna volgt een kort overzicht van de ontwikkelingen tot heden.
Achtergrond familie Panhuijsen
De eerste ondernemer en oprichter van het bedrijf waar de huidige onderneming naar terugvoert, is Gerardus Cornelis Hubertus Panhuijsen, geboren 31 januari 1869 te Tilburg. In 1903 heeft hij het bedrijf gesticht.
Gerard Panhuijsen was het oudste kind uit het huwelijk van goudsmid Michiel Hubertus Panhuijsen (1837) en Maria Hubertina Stoops (1833). Michiel Panhuijsen was op zijn beurt het achtste kind uit het gezin van de uit het Pruissische Straelen afkomstige goud- en zilversmid Johannes Gerardus Panhuijsen (1788).
Het is deze Johannes Panhuijsen, de grootvader van Gerard Panhuijsen, die vanuit het nabij Venlo gelegen Straelen naar Tilburg gaat. Hij vestigt zich daar in het tweede decennium van de negentiende eeuw in de wijk Heuvel. In het bevolkingsregister staat aangegeven dat Johannes Gerardus Panhuijsen zich op 16 juni 1819 in Tilburg heeft ingeschreven. Alle negen kinderen uit zijn huwelijk met Antonia van Oijen (1800) zijn tussen 1822 en 1841 in Tilburg geboren. In 1830 heeft het gezin inwoning van een goudsmidsknecht en een werkmeid. Dat duidt er op dat er voldoende werk voorhanden is om meer monden te vullen dan het eigen gezin. Johannes Panhuijsen wordt afwisselend aangeduid als goud- of zilversmid. Hij was woonachtig in de Heuvelstraat.
Panhuijsen omstreeks 1880: goud- of zilversmid, bakker en handelaren
Er zijn vijf Panhuijsens opgenomen in het adresboek van Tilburg dat in 1879 is samengesteld door de commies van de Burgerlijke Stand F.P.M. van der Marck. Allen zijn ze woonachtig in de wijk Heuvel, in de Heuvelstraat of op de Heuvel. Het zijn de zonen uit het huwelijk van Johannes Panhuijsen en Antonia van Oijen. Twee ervan zijn net als hun vader goudsmid, een is broodbakker. Langs die kant komt een verbintenis met de in Tilburg bekende bakkersfamilie Paijmans. Petrus is fabrikant in wollenstoffen, horlogemaker en sigarenhandelaar.
Michiel Hubertus, de vader van Gerard Panhuijsen, is goudsmid en koopman in meubels op het adres Heuvelstraat M 1042. In die tijd werden de adressen nog aangegeven met het wijknummer en een cijfer. Bij Michiel staat de firma Panhuijsen-Stoops als nadere aanduiding vermeld. Nog een opmerkelijk feit: alle kinderen hebben de naam Hubertus als een van hun doopnamen.
Alle omstreeks 1880 in Tilburg woonachtige Panhuijsens zijn telgen van dezelfde familie. Allen hebben ze stemrecht, wat duidt op een zekere welstand. Immers in deze tijd is er sprake van censuskiesrecht gekoppeld aan het betalen van bepaalde soorten belasting. Gerard Panhuijsen komt uit een familie waar ondernemerszin, vakmanschap en handelsgeest aanwezig waren.
Inschrijving bij de Kamer van Koophandel
Uit de inschrijving[1] bij de Kamer van Koophandel in 1921 komt naar voren dat het bedrijf volgens de toenmalige eigenaar Gerard Panhuijsen op 23 november 1903 door hem is opgericht. Deze opgave bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Tilburg dateert van 28 mei 1921 en is op 2 juni door de secretaris van de kamer geregistreerd. Zoals bekend was opgave in 1921 bij de wet op de kamers van koophandel verplicht gesteld. Vele bedrijven gaven bij hun eerste opgave aan wanneer hun bedrijf was opgericht. Dat kon het oorspronkelijke bedrijf zijn, maar ook kwam het voor dat een latere bedrijfsconstructie als de ‘eerste’ onderneming werd aangemerkt. En ook kwam het voor dat een ‘grove’ schatting werd gemaakt.
Bij Gerard Panhuijsen is de opgave van zijn onderneming die hij kenschetst als sigarenhandel, touw- en papierhandel echter zeer specifiek. Een zo precieze aanduiding met een datum, bijna 20 jaar na dato, komt niet zo veel voor. Voor Gerardus Cornelis Hubertus Panhuijsen was er ook een bijzondere reden om de datering zo exact aan te geven. Het was namelijk zijn huwelijksdatum[2].
Gerard Panhuijsen
Gerard Panhuijsen was op 31 januari 1869 in Tilburg geboren. In 1891 verhuist hij naar Eindhoven. Hij staat dan ingeschreven als letterzetter. Ruim een jaar later is hij met dezelfde beroepsaanduiding weer terug in Tilburg.
Op 23 november 1903 huwt hij met de uit ‘s-Hertogenbosch afkomstige Jacoba Louisa Maria Princen (geboren in Deventer 12 oktober 1872). Gerard Panhuijsen geeft bij zijn huwelijk als beroep koopman op. Het echtpaar gaat wonen op het adres wijk M 769 oftewel Nieuwlandstraat 13. Opvallend is dat Gerard Panhuijsen tot aan zijn huwelijk, zolang hij in het ouderlijke huis Heuvelstraat N 201 woonachtig was, aangeduid staat als letterzetter. Het beeld dat het huwelijk en de aanvang van het bedrijf van Gerard Panhuijsen parallel lopen wordt hiermee bevestigd. Vader Michiel was bovendien op 27 oktober 1903 overleden.
Het echtpaar Panhuijsen-Princen krijgt twee kinderen: Maria (1905) en Elisabeth (1907). De eerste vertrekt later naar Nederlands Indie, de laatste speelt een rol in de continuïteit van het bedrijf. Ook de rol van Maria is evenwel van belang zoals verderop zal blijken.
Vestiging bedrijf
De eerste bedrijfsuitoefening heeft nog plaatsgevonden aan de Nieuwlandstraat 13. Gerard Panhuijsen bleef tot 1911 woonachtig aan de Nieuwlandstraat. In dat jaar huurt hij voor 500 gulden per jaar een pand van Hendrik Smulders. Op 10 november 1911 verhuist hij met zijn gezin naar de Heuvel. Daar is het bedrijf tot 1964 gevestigd geweest.
Uit de eerste balans van het bedrijf blijkt dat het zuiver vermogen op 1 januari 1904 op 125 gulden wordt geschat. De balans van 1913 laat zien dat Gerard Panhuijsen uiteenlopende verpakkingsartikelen verkocht zoals paklint, bindgarens, pakpapier, touw, maar ook sigaren en sigaretten.
In 1916 koopt Gerard Panhuijsen voor een bedrag van 13.750 gulden de winkel, het woonhuis, magazijn, erf, tuin en poort van Hendrik Smulders. Boven op het opvallend gelegen pand verschijnt de naam Gerard Panhuijsen en verder een reclametekst met de producten die verkocht worden.
Continuïteit van het bedrijf in de jaren dertig
Via zijn dochters ontstaat een dubbele band van Panhuijsen met de uit Hilversum afkomstige familie Van Dijk. Leo van Dijk ging als werktuigbouwkundig ingenieur werken bij de firma H. van Puijenbroek in Goirle. Hij leert Maria (Riet) Panhuijsen kennen. Het komt in 1928 tot een huwelijk. Er komt nog een tweede verbintenis tussen Panhuijsen en Van Dijk: Elisabeth Panhuijsen en Emile van Dijk (1906). Deze laatste was bouwkundige, maar er was weinig tot geen werk in de crisisjaren. Gerard Panhuijsen nam zijn toekomstige schoonzoon op in het bedrijf. Op 9 juni 1936 volgde het huwelijk. Op 21 juli 1936 overleed Gerard Panhuijsen en nam Emile van Dijk de leiding van het bedrijf op zich. Nog steeds is er dan sprake van een groothandel in touw en bindgarens en andere emballage artikelen. Ook de sigarenwinkel bestaat nog steeds. Emile van Dijk is tevens als vertegenwoordiger in dienst bij Cats-Neprofa in Rotterdam, een fabrikant van verpakkingen. Met Emile van Dijk is de continuïteit van het bedrijf gewaarborgd.
In 1943 is het veertig jarig bestaan van het bedrijf wel gememoreerd in de Nieuwe Tilburgsche Courant[3] van 23 november, maar de tijdsomstandigheden lieten geen festiviteiten toe.
Ontwikkelingen in de jaren vijftig
In het midden van de twintigste eeuw staat de firma Gerard Panhuijsen vooral bekend om zijn pak- en bindtouw. Dat is ook het imago wat het bedrijf in Tilburg lang heeft gehad. Door zijn opvallende ligging midden in het centrum bij het toenmalige busstation was Panhuijsen een begrip voor veel Tilburgers. Panhuijsen had echter niet alleen touw maar allerlei verpakkingsmaterialen. Belangrijk was ook de levering aan de textielindustrie. Inderdaad verpakkingsmateriaal, maar ook koorden en snaren voor de zogeheten selfactors, voor de spinmachines.
In 1957 komt Emile van Dijk voor de keuze te staan om de bedrijfsvoering te stoppen of zijn werkzaamheden voor de firma Cats-Neprofa te staken. Hij kiest voor het eigen bedrijf waarin nu ook dochter Marlies wordt opgenomen. Marlies, de tweede van acht kinderen, kiest voor een opleiding in de verpleging. Toch wordt ze na een kort verblijf in de Verenigde Staten binnen het familiebedrijf verantwoordelijk voor de verkoop buitendienst. Haar tijd ver vooruit, bezoekt ze als jonge vrouw in de verkoop klanten door heel Brabant en Limburg. In totaal bestaat het bedrijf uit drie personen met naast Emile van Dijk en dochter Marlies nog een knecht.
Het assortiment krijgt uitbreiding door het verder af te stemmen op de dan nog goedlopende schoenen- en textielindustrie die rijk vertegenwoordigd was in Midden-Brabant. In 1958 wordt op het achterterrein aan de Heuvel een uitbreiding van het magazijn gerealiseerd van 150 m2. Vervoer gebeurt in deze tijd nog steeds met een bakfiets, terwijl voor grotere partijen een vervoerder wordt ingehuurd. In 1960 krijgt Panhuijsen een eigen vrachtwagen.
Tot eind jaren vijftig is er feitelijk sprake van een handelsonderneming die paktouw en bindgarens levert aan (vooral) de textielindustrie. Met de komst van Marlies van Dijk gaat een eigen vertegenwoordigster op stap om meer orders te verwerven. Op een bepaald moment bestaat 85 % van de orderportefeuille uit leveranties aan de schoenen- en textielindustrie.
Wijzigingen en verhuizingen
September 1963 overlijdt plotseling Emile van Dijk en is het opnieuw een schoonzoon die de bedrijfsvoering voortzet. Het betreft nu Drs. W.J.C. Scheepens, de man van Marlies. Walter is afkomstig uit Best. Als één na jongste van twaalf kinderen, zijn de (schoon)ouderlijke boerderijen al vergeven aan oudere broers. Na de Mulo, volgt de HBS en militaire dienst. In 1956 gaat hij in Tilburg studeren. Gedurende zijn opleiding Sociologie in Tilburg ontmoet hij Marlies. De studentensociëteit Olof was immers gevestigd vlakbij het bedrijfspand van de familie van Dijk op de Heuvel. Na zijn studie in 1962 succesvol te hebben afgerond en een korte dienstperiode bij het Landbouw Economisch Instituut, neemt hij per 1 november 1963 hij de leiding van het familiebedrijf over en zorgt zo met zijn leeftijd van slechts 28 jaar voor het voortbestaan van het bedrijf. Marlies blijft na het kerkelijk huwelijk in 1963 meewerken binnen het bedrijf. Na de geboorte van hun oudste zoon Wouter, verlaat zij echter het bedrijf. Ze geeft haar carrière een andere wending en wordt actief in het bestuurswerk van Tilburg, om vervolgens haar politieke ambities waar te maken.
Vanaf deze periode gaan zich enkele ingrijpende wijzigingen voordoen. De juridische constructie wordt van firma omgezet naar NV. De sigarenwinkel wordt gesloten waardoor er extra ruimte beschikbaar komt, die als kantoorruimte wordt benut. Al snel wordt uitgekeken naar een andere vestigingslocatie. Aan de oostkant van Tilburg is industrieterrein in ontwikkeling. Panhuijsen koopt 964 m2 grond aan de Jules Verneweg. Daar komt een magazijn met kantoorruimte die in 1967 is betrokken.
Het personeelsbestand groeit gestaag. Zo komt ook H.P. van Dijk (1946, zoon van Emile en zwager van Walter) per 1 januari 1968 in dienst als vertegenwoordiger voor de industriële afnemers. Zowel de textiel- als de schoenenindustrie komt eind jaren zestig, begin jaren zeventig snel tot verval komt. Walter Scheepens zag na zijn aantreden al snel dat het roer om moest, waardoor de zaken toch goed gaan. Enerzijds komt dat door het vinden van nieuwe afnemers, anderzijds komen er ook geheel nieuwe producten, zoals kunststoffen op de markt. Panhuijsen gaat zich daar mee op richten. Ook neemt het bedrijf gericht Van den Berg’s Papiergroothandel uit Tilburg over om daarmee haar marktpositie in verpakkingen voor de detaillist te versterken. Er vindt in 1972 ook nog uitbreiding plaats aan de Jules Verneweg. Het bedrijf is inmiddels omgezet van een NV naar een BV. In 1977 overlijdt Elisabeth Panhuijsen, de weduwe van Emile van Dijk. Vanaf 1 januari 1978 is haar zoon Huub van Dijk statutair directeur, naast algemeen directeur Walter Scheepens.
Nieuwbouw en uitbouw
Op 1 oktober 1979 wordt het nieuwbouw pand betrokken aan de Boogschutterstraat op industrieterrein Loven. Wethouder E.M. de Grood verricht de opening. Er is 400 m2 showroom, 400 m2 kantoorruimte en 2650 m2 opslagruimte. Op dat moment vindt de afzet van allerlei verpakkingsmaterialen en bijbehorende machines plaats aan een scala van industriële en handelsondernemingen (75 %) en detaillisten (25 %). Zij hebben de traditionele afnemers vervangen.
Na 26 jaar trouwe dienst als directeur van Panhuijsen, begint Walter zich omstreeks 1989 steeds meer te bezinnen over zijn eigen toekomst. Na een strategisch beraad met zijn drie zonen, Wouter, Joris en Sander, blijkt dat zij ondanks hun interesse op korte termijn geen ambitie hebben binnen het bedrijf carrière te maken. Ze willen allen eerst werkervaring op doen buiten het familiebedrijf. Begin 1990 besluit Walter daarom zijn aandelen te verkopen aan zwager Huub. Hij treedt per 1 april 1990 af als directeur van Panhuijsen Verpakkingen, maar blijft nog enkele jaren commissaris naast andere bestuursfuncties en zijn rol als coach van diverse ondernemers.
In 1992 ondergaat de showroom een volledige verbouwing en stopt de afdeling detailhandelsverpakkingen. In toenemende mate is Panhuijsen een groothandel in verpakkingsmaterialen geworden. De klanten uit de industrie en groothandel vragen grote voorraden om adequaat op de vraag in te kunnen spelen. In dat kader is uitbreiding van de magazijnruimte noodzakelijk. In 1995 kan het pand van de buurman gekocht worden en kan uitbreiding worden gerealiseerd. In 1996 is dat een feit.
Ontwikkelingen vanaf het 100-jarig bestaan
In 2003 vierde Panhuijsen het 100-jarig bestaan van de organisatie. Tevens wordt vanaf 2003 het management gevoerd door de vierde generatie. In 2007 zijn de aandelen van H.P van Dijk in gelijke verdeling overgedragen aan de kinderen Joost (algemeen directeur), Susanne en Michiel (beiden commercieel directeur).
Ondanks de kredietcrisis in de jaren 2007-2009 ziet Panhuijsen mogelijkheden om haar commerciële activiteiten uit te breiden. Ook het aantal medewerkers groeit stevig door. Zo onderzoekt Panhuijsen vanaf 2010 de commerciële mogelijkheden van de nieuwe generatie stretchfolie. Panhuijsen treedt toe tot het Duitse inkoopgezelschap Q-Partners. Inkoopkrachten worden gebundeld en kennis en knowhow wordt onderling uitgewisseld.
In 2011 komt de eerste container met de nieuwste generatie verpakkingsfolie aan in Tilburg: dunnere, maar sterkere folie slaat aan in de markt. In 2013 investeert Panhuijsen daarom in de testmogelijkheden op locatie. Met de overtuigende digitale testresultaten van de Highlight testapparatuur neemt de nieuwe generatie folie een vogelvlucht. Twee jaar later wordt een volgende stap gezet. De voordelen van de dunnere folies wat betreft reductie worden versterkt met de ontwikkelingen op het gebied van ladingzekerheid en verkeersveiligheid. Via de European Safe Logistics Association (Eumos) maakt Panhuijsen zich in de markt en met name bij haar klanten sterk voor knowhow over transportverpakkingen, palletstabiliteit en ladingzekering. In 2018 wordt de folietest-methode op locatie verder uitgebreid met de ESTL FEF200. Deze apparatuur geeft klanten een nauwkeuriger beeld van de toegevoegde waarde van stretchfolie.
Ondertussen wordt een ander verpakkingsproduct niet vergeten. In 2014 richt Panhuijsen een aparte B.V. op om in kleine oplage maatwerkdozen te produceren. Met Boxsupply biedt het bedrijf klanten de mogelijkheid om (verzend)dozen volledig full colour te bedrukken en te personaliseren.
Naast deze assortimentsontwikkelingen investeert Panhuijsen ook in de dienstverlening. Panhuijsen doet geen concessies in de betrouwbaarheid en snelheid van levering. Uitbreiding van het wagenpark is nodig om de groei in omzet bij te benen en het servicelevel voor onze opdrachtgevers in Tilburg en omgeving op peil te houden en verder te vergroten. Ook in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) maakt Panhuijsen stappen. Zo is de kantoorruimte in Tilburg in 2013 volledig ge-upgrade en voorzien van ledverlichting. Sinds 2017 worden ook het gehele magazijn en de productieruimte duurzaam verlicht.
Conclusie
Panhuijsen is te kenschetsen als een familiebedrijf dat begonnen is als kleine handelsonderneming met een uiteenlopend assortiment producten en een bijbehorende sigarenwinkel gesticht door Gerard Panhuijsen. De eigendomsontwikkeling loopt door een huwelijk van Panhuijsen naar zowel Scheepens als Van Dijk. Het verval van de traditionele industrie heeft geleid tot een heroriëntatie waarbij verdere specialisatie op specifieke verpakkingsmaterialen en machines de verdere ontwikkeling hebben gestimuleerd. De ontwikkeling van een klein naar een middelgroot bedrijf heeft vooral gestalte gekregen door de verhuizing naar industrie terrein Loven.
Het afzetgebied, oorspronkelijk gericht op Tilburg en directe omgeving, is gewijzigd. Tegenwoordig richt men zich op een groot deel van Nederland. In 2018 bestond Panhuijsen 115 jaar. Onder leiding van de vierde generatie is het bedrijf uitgegroeid tot kenniscentrum en groothandel in verpakkingsmaterialen en -machines. Het complete assortiment is actueel en biedt een moderne oplossing voor elk verpakkingsvraagstuk. Door actief met de markt en met onze klanten te communiceren, lopen wij voorop en blijven wij bij de tijd. Panhuijsen: voorRAAD in verpakkingen.
Bronnen
Gerard Panhuijsen was het oudste kind uit het huwelijk van goudsmid Michiel Hubertus Panhuijsen (1837) en Maria Hubertina Stoops (1833). Michiel Panhuijsen was op zijn beurt het achtste kind uit het gezin van de uit het Pruissische Straelen afkomstige goud- en zilversmid Johannes Gerardus Panhuijsen (1788).
Het is deze Johannes Panhuijsen, de grootvader van Gerard Panhuijsen, die vanuit het nabij Venlo gelegen Straelen naar Tilburg gaat. Hij vestigt zich daar in het tweede decennium van de negentiende eeuw in de wijk Heuvel. In het bevolkingsregister staat aangegeven dat Johannes Gerardus Panhuijsen zich op 16 juni 1819 in Tilburg heeft ingeschreven. Alle negen kinderen uit zijn huwelijk met Antonia van Oijen (1800) zijn tussen 1822 en 1841 in Tilburg geboren. In 1830 heeft het gezin inwoning van een goudsmidsknecht en een werkmeid. Dat duidt er op dat er voldoende werk voorhanden is om meer monden te vullen dan het eigen gezin. Johannes Panhuijsen wordt afwisselend aangeduid als goud- of zilversmid. Hij was woonachtig in de Heuvelstraat.
Panhuijsen omstreeks 1880: goud- of zilversmid, bakker en handelaren
Er zijn vijf Panhuijsens opgenomen in het adresboek van Tilburg dat in 1879 is samengesteld door de commies van de Burgerlijke Stand F.P.M. van der Marck. Allen zijn ze woonachtig in de wijk Heuvel, in de Heuvelstraat of op de Heuvel. Het zijn de zonen uit het huwelijk van Johannes Panhuijsen en Antonia van Oijen. Twee ervan zijn net als hun vader goudsmid, een is broodbakker. Langs die kant komt een verbintenis met de in Tilburg bekende bakkersfamilie Paijmans. Petrus is fabrikant in wollenstoffen, horlogemaker en sigarenhandelaar.
Michiel Hubertus, de vader van Gerard Panhuijsen, is goudsmid en koopman in meubels op het adres Heuvelstraat M 1042. In die tijd werden de adressen nog aangegeven met het wijknummer en een cijfer. Bij Michiel staat de firma Panhuijsen-Stoops als nadere aanduiding vermeld. Nog een opmerkelijk feit: alle kinderen hebben de naam Hubertus als een van hun doopnamen.
Alle omstreeks 1880 in Tilburg woonachtige Panhuijsens zijn telgen van dezelfde familie. Allen hebben ze stemrecht, wat duidt op een zekere welstand. Immers in deze tijd is er sprake van censuskiesrecht gekoppeld aan het betalen van bepaalde soorten belasting. Gerard Panhuijsen komt uit een familie waar ondernemerszin, vakmanschap en handelsgeest aanwezig waren.
Inschrijving bij de Kamer van Koophandel
Uit de inschrijving[1] bij de Kamer van Koophandel in 1921 komt naar voren dat het bedrijf volgens de toenmalige eigenaar Gerard Panhuijsen op 23 november 1903 door hem is opgericht. Deze opgave bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Tilburg dateert van 28 mei 1921 en is op 2 juni door de secretaris van de kamer geregistreerd. Zoals bekend was opgave in 1921 bij de wet op de kamers van koophandel verplicht gesteld. Vele bedrijven gaven bij hun eerste opgave aan wanneer hun bedrijf was opgericht. Dat kon het oorspronkelijke bedrijf zijn, maar ook kwam het voor dat een latere bedrijfsconstructie als de ‘eerste’ onderneming werd aangemerkt. En ook kwam het voor dat een ‘grove’ schatting werd gemaakt.
Bij Gerard Panhuijsen is de opgave van zijn onderneming die hij kenschetst als sigarenhandel, touw- en papierhandel echter zeer specifiek. Een zo precieze aanduiding met een datum, bijna 20 jaar na dato, komt niet zo veel voor. Voor Gerardus Cornelis Hubertus Panhuijsen was er ook een bijzondere reden om de datering zo exact aan te geven. Het was namelijk zijn huwelijksdatum[2].
Gerard Panhuijsen
Gerard Panhuijsen was op 31 januari 1869 in Tilburg geboren. In 1891 verhuist hij naar Eindhoven. Hij staat dan ingeschreven als letterzetter. Ruim een jaar later is hij met dezelfde beroepsaanduiding weer terug in Tilburg.
Op 23 november 1903 huwt hij met de uit ‘s-Hertogenbosch afkomstige Jacoba Louisa Maria Princen (geboren in Deventer 12 oktober 1872). Gerard Panhuijsen geeft bij zijn huwelijk als beroep koopman op. Het echtpaar gaat wonen op het adres wijk M 769 oftewel Nieuwlandstraat 13. Opvallend is dat Gerard Panhuijsen tot aan zijn huwelijk, zolang hij in het ouderlijke huis Heuvelstraat N 201 woonachtig was, aangeduid staat als letterzetter. Het beeld dat het huwelijk en de aanvang van het bedrijf van Gerard Panhuijsen parallel lopen wordt hiermee bevestigd. Vader Michiel was bovendien op 27 oktober 1903 overleden.
Het echtpaar Panhuijsen-Princen krijgt twee kinderen: Maria (1905) en Elisabeth (1907). De eerste vertrekt later naar Nederlands Indie, de laatste speelt een rol in de continuïteit van het bedrijf. Ook de rol van Maria is evenwel van belang zoals verderop zal blijken.
Vestiging bedrijf
De eerste bedrijfsuitoefening heeft nog plaatsgevonden aan de Nieuwlandstraat 13. Gerard Panhuijsen bleef tot 1911 woonachtig aan de Nieuwlandstraat. In dat jaar huurt hij voor 500 gulden per jaar een pand van Hendrik Smulders. Op 10 november 1911 verhuist hij met zijn gezin naar de Heuvel. Daar is het bedrijf tot 1964 gevestigd geweest.
Uit de eerste balans van het bedrijf blijkt dat het zuiver vermogen op 1 januari 1904 op 125 gulden wordt geschat. De balans van 1913 laat zien dat Gerard Panhuijsen uiteenlopende verpakkingsartikelen verkocht zoals paklint, bindgarens, pakpapier, touw, maar ook sigaren en sigaretten.
In 1916 koopt Gerard Panhuijsen voor een bedrag van 13.750 gulden de winkel, het woonhuis, magazijn, erf, tuin en poort van Hendrik Smulders. Boven op het opvallend gelegen pand verschijnt de naam Gerard Panhuijsen en verder een reclametekst met de producten die verkocht worden.
Continuïteit van het bedrijf in de jaren dertig
Via zijn dochters ontstaat een dubbele band van Panhuijsen met de uit Hilversum afkomstige familie Van Dijk. Leo van Dijk ging als werktuigbouwkundig ingenieur werken bij de firma H. van Puijenbroek in Goirle. Hij leert Maria (Riet) Panhuijsen kennen. Het komt in 1928 tot een huwelijk. Er komt nog een tweede verbintenis tussen Panhuijsen en Van Dijk: Elisabeth Panhuijsen en Emile van Dijk (1906). Deze laatste was bouwkundige, maar er was weinig tot geen werk in de crisisjaren. Gerard Panhuijsen nam zijn toekomstige schoonzoon op in het bedrijf. Op 9 juni 1936 volgde het huwelijk. Op 21 juli 1936 overleed Gerard Panhuijsen en nam Emile van Dijk de leiding van het bedrijf op zich. Nog steeds is er dan sprake van een groothandel in touw en bindgarens en andere emballage artikelen. Ook de sigarenwinkel bestaat nog steeds. Emile van Dijk is tevens als vertegenwoordiger in dienst bij Cats-Neprofa in Rotterdam, een fabrikant van verpakkingen. Met Emile van Dijk is de continuïteit van het bedrijf gewaarborgd.
In 1943 is het veertig jarig bestaan van het bedrijf wel gememoreerd in de Nieuwe Tilburgsche Courant[3] van 23 november, maar de tijdsomstandigheden lieten geen festiviteiten toe.
Ontwikkelingen in de jaren vijftig
In het midden van de twintigste eeuw staat de firma Gerard Panhuijsen vooral bekend om zijn pak- en bindtouw. Dat is ook het imago wat het bedrijf in Tilburg lang heeft gehad. Door zijn opvallende ligging midden in het centrum bij het toenmalige busstation was Panhuijsen een begrip voor veel Tilburgers. Panhuijsen had echter niet alleen touw maar allerlei verpakkingsmaterialen. Belangrijk was ook de levering aan de textielindustrie. Inderdaad verpakkingsmateriaal, maar ook koorden en snaren voor de zogeheten selfactors, voor de spinmachines.
In 1957 komt Emile van Dijk voor de keuze te staan om de bedrijfsvoering te stoppen of zijn werkzaamheden voor de firma Cats-Neprofa te staken. Hij kiest voor het eigen bedrijf waarin nu ook dochter Marlies wordt opgenomen. Marlies, de tweede van acht kinderen, kiest voor een opleiding in de verpleging. Toch wordt ze na een kort verblijf in de Verenigde Staten binnen het familiebedrijf verantwoordelijk voor de verkoop buitendienst. Haar tijd ver vooruit, bezoekt ze als jonge vrouw in de verkoop klanten door heel Brabant en Limburg. In totaal bestaat het bedrijf uit drie personen met naast Emile van Dijk en dochter Marlies nog een knecht.
Het assortiment krijgt uitbreiding door het verder af te stemmen op de dan nog goedlopende schoenen- en textielindustrie die rijk vertegenwoordigd was in Midden-Brabant. In 1958 wordt op het achterterrein aan de Heuvel een uitbreiding van het magazijn gerealiseerd van 150 m2. Vervoer gebeurt in deze tijd nog steeds met een bakfiets, terwijl voor grotere partijen een vervoerder wordt ingehuurd. In 1960 krijgt Panhuijsen een eigen vrachtwagen.
Tot eind jaren vijftig is er feitelijk sprake van een handelsonderneming die paktouw en bindgarens levert aan (vooral) de textielindustrie. Met de komst van Marlies van Dijk gaat een eigen vertegenwoordigster op stap om meer orders te verwerven. Op een bepaald moment bestaat 85 % van de orderportefeuille uit leveranties aan de schoenen- en textielindustrie.
Wijzigingen en verhuizingen
September 1963 overlijdt plotseling Emile van Dijk en is het opnieuw een schoonzoon die de bedrijfsvoering voortzet. Het betreft nu Drs. W.J.C. Scheepens, de man van Marlies. Walter is afkomstig uit Best. Als één na jongste van twaalf kinderen, zijn de (schoon)ouderlijke boerderijen al vergeven aan oudere broers. Na de Mulo, volgt de HBS en militaire dienst. In 1956 gaat hij in Tilburg studeren. Gedurende zijn opleiding Sociologie in Tilburg ontmoet hij Marlies. De studentensociëteit Olof was immers gevestigd vlakbij het bedrijfspand van de familie van Dijk op de Heuvel. Na zijn studie in 1962 succesvol te hebben afgerond en een korte dienstperiode bij het Landbouw Economisch Instituut, neemt hij per 1 november 1963 hij de leiding van het familiebedrijf over en zorgt zo met zijn leeftijd van slechts 28 jaar voor het voortbestaan van het bedrijf. Marlies blijft na het kerkelijk huwelijk in 1963 meewerken binnen het bedrijf. Na de geboorte van hun oudste zoon Wouter, verlaat zij echter het bedrijf. Ze geeft haar carrière een andere wending en wordt actief in het bestuurswerk van Tilburg, om vervolgens haar politieke ambities waar te maken.
Vanaf deze periode gaan zich enkele ingrijpende wijzigingen voordoen. De juridische constructie wordt van firma omgezet naar NV. De sigarenwinkel wordt gesloten waardoor er extra ruimte beschikbaar komt, die als kantoorruimte wordt benut. Al snel wordt uitgekeken naar een andere vestigingslocatie. Aan de oostkant van Tilburg is industrieterrein in ontwikkeling. Panhuijsen koopt 964 m2 grond aan de Jules Verneweg. Daar komt een magazijn met kantoorruimte die in 1967 is betrokken.
Het personeelsbestand groeit gestaag. Zo komt ook H.P. van Dijk (1946, zoon van Emile en zwager van Walter) per 1 januari 1968 in dienst als vertegenwoordiger voor de industriële afnemers. Zowel de textiel- als de schoenenindustrie komt eind jaren zestig, begin jaren zeventig snel tot verval komt. Walter Scheepens zag na zijn aantreden al snel dat het roer om moest, waardoor de zaken toch goed gaan. Enerzijds komt dat door het vinden van nieuwe afnemers, anderzijds komen er ook geheel nieuwe producten, zoals kunststoffen op de markt. Panhuijsen gaat zich daar mee op richten. Ook neemt het bedrijf gericht Van den Berg’s Papiergroothandel uit Tilburg over om daarmee haar marktpositie in verpakkingen voor de detaillist te versterken. Er vindt in 1972 ook nog uitbreiding plaats aan de Jules Verneweg. Het bedrijf is inmiddels omgezet van een NV naar een BV. In 1977 overlijdt Elisabeth Panhuijsen, de weduwe van Emile van Dijk. Vanaf 1 januari 1978 is haar zoon Huub van Dijk statutair directeur, naast algemeen directeur Walter Scheepens.
Nieuwbouw en uitbouw
Op 1 oktober 1979 wordt het nieuwbouw pand betrokken aan de Boogschutterstraat op industrieterrein Loven. Wethouder E.M. de Grood verricht de opening. Er is 400 m2 showroom, 400 m2 kantoorruimte en 2650 m2 opslagruimte. Op dat moment vindt de afzet van allerlei verpakkingsmaterialen en bijbehorende machines plaats aan een scala van industriële en handelsondernemingen (75 %) en detaillisten (25 %). Zij hebben de traditionele afnemers vervangen.
Na 26 jaar trouwe dienst als directeur van Panhuijsen, begint Walter zich omstreeks 1989 steeds meer te bezinnen over zijn eigen toekomst. Na een strategisch beraad met zijn drie zonen, Wouter, Joris en Sander, blijkt dat zij ondanks hun interesse op korte termijn geen ambitie hebben binnen het bedrijf carrière te maken. Ze willen allen eerst werkervaring op doen buiten het familiebedrijf. Begin 1990 besluit Walter daarom zijn aandelen te verkopen aan zwager Huub. Hij treedt per 1 april 1990 af als directeur van Panhuijsen Verpakkingen, maar blijft nog enkele jaren commissaris naast andere bestuursfuncties en zijn rol als coach van diverse ondernemers.
In 1992 ondergaat de showroom een volledige verbouwing en stopt de afdeling detailhandelsverpakkingen. In toenemende mate is Panhuijsen een groothandel in verpakkingsmaterialen geworden. De klanten uit de industrie en groothandel vragen grote voorraden om adequaat op de vraag in te kunnen spelen. In dat kader is uitbreiding van de magazijnruimte noodzakelijk. In 1995 kan het pand van de buurman gekocht worden en kan uitbreiding worden gerealiseerd. In 1996 is dat een feit.
Ontwikkelingen vanaf het 100-jarig bestaan
In 2003 vierde Panhuijsen het 100-jarig bestaan van de organisatie. Tevens wordt vanaf 2003 het management gevoerd door de vierde generatie. In 2007 zijn de aandelen van H.P van Dijk in gelijke verdeling overgedragen aan de kinderen Joost (algemeen directeur), Susanne en Michiel (beiden commercieel directeur).
Ondanks de kredietcrisis in de jaren 2007-2009 ziet Panhuijsen mogelijkheden om haar commerciële activiteiten uit te breiden. Ook het aantal medewerkers groeit stevig door. Zo onderzoekt Panhuijsen vanaf 2010 de commerciële mogelijkheden van de nieuwe generatie stretchfolie. Panhuijsen treedt toe tot het Duitse inkoopgezelschap Q-Partners. Inkoopkrachten worden gebundeld en kennis en knowhow wordt onderling uitgewisseld.
In 2011 komt de eerste container met de nieuwste generatie verpakkingsfolie aan in Tilburg: dunnere, maar sterkere folie slaat aan in de markt. In 2013 investeert Panhuijsen daarom in de testmogelijkheden op locatie. Met de overtuigende digitale testresultaten van de Highlight testapparatuur neemt de nieuwe generatie folie een vogelvlucht. Twee jaar later wordt een volgende stap gezet. De voordelen van de dunnere folies wat betreft reductie worden versterkt met de ontwikkelingen op het gebied van ladingzekerheid en verkeersveiligheid. Via de European Safe Logistics Association (Eumos) maakt Panhuijsen zich in de markt en met name bij haar klanten sterk voor knowhow over transportverpakkingen, palletstabiliteit en ladingzekering. In 2018 wordt de folietest-methode op locatie verder uitgebreid met de ESTL FEF200. Deze apparatuur geeft klanten een nauwkeuriger beeld van de toegevoegde waarde van stretchfolie.
Ondertussen wordt een ander verpakkingsproduct niet vergeten. In 2014 richt Panhuijsen een aparte B.V. op om in kleine oplage maatwerkdozen te produceren. Met Boxsupply biedt het bedrijf klanten de mogelijkheid om (verzend)dozen volledig full colour te bedrukken en te personaliseren.
Naast deze assortimentsontwikkelingen investeert Panhuijsen ook in de dienstverlening. Panhuijsen doet geen concessies in de betrouwbaarheid en snelheid van levering. Uitbreiding van het wagenpark is nodig om de groei in omzet bij te benen en het servicelevel voor onze opdrachtgevers in Tilburg en omgeving op peil te houden en verder te vergroten. Ook in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) maakt Panhuijsen stappen. Zo is de kantoorruimte in Tilburg in 2013 volledig ge-upgrade en voorzien van ledverlichting. Sinds 2017 worden ook het gehele magazijn en de productieruimte duurzaam verlicht.
Conclusie
Panhuijsen is te kenschetsen als een familiebedrijf dat begonnen is als kleine handelsonderneming met een uiteenlopend assortiment producten en een bijbehorende sigarenwinkel gesticht door Gerard Panhuijsen. De eigendomsontwikkeling loopt door een huwelijk van Panhuijsen naar zowel Scheepens als Van Dijk. Het verval van de traditionele industrie heeft geleid tot een heroriëntatie waarbij verdere specialisatie op specifieke verpakkingsmaterialen en machines de verdere ontwikkeling hebben gestimuleerd. De ontwikkeling van een klein naar een middelgroot bedrijf heeft vooral gestalte gekregen door de verhuizing naar industrie terrein Loven.
Het afzetgebied, oorspronkelijk gericht op Tilburg en directe omgeving, is gewijzigd. Tegenwoordig richt men zich op een groot deel van Nederland. In 2018 bestond Panhuijsen 115 jaar. Onder leiding van de vierde generatie is het bedrijf uitgegroeid tot kenniscentrum en groothandel in verpakkingsmaterialen en -machines. Het complete assortiment is actueel en biedt een moderne oplossing voor elk verpakkingsvraagstuk. Door actief met de markt en met onze klanten te communiceren, lopen wij voorop en blijven wij bij de tijd. Panhuijsen: voorRAAD in verpakkingen.
Bronnen
- Regionaal Historisch Centrum Tilburg (RHCT)
- Registers burgerlijke stand en bevolkingsregister
- Adresboeken gemeente Tilburg
- Documentatie Kamer van Koophandel Midden-Brabant
- Inschrijvingen Handelsregister
- Doremalen, Henk van en Ronald Peeters, Bedrijvig Tilburg. Uit de archieven van Tilburgse bedrijven van vijftig jaar en ouder, Tilburg 1997.
- Documentatie Panhuijsen Verpakking
- Documentatie familie Van Dijk en Panhuijsen
-
Historische documentatie Henk van Doremalen
Tilburg, januari 2003
